Birleşmiş Milletler bünyesindeki Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Başkanı 12 Mart 2024 tarihinde Tokyo Hükümeti’ne, harap olan Fukushima Daiichi Nükleer Santrali’nde arıtılmış radyoaktif atık suyun devam eden deşarjında şeffaflığın önemini vurgulamıştır. UAEA Genel Direktörü Rafael Grossi de Japonya’nın nükleer kapasitesinin arttırılmasını desteklediklerini ifade ederek ülkenin nükleer enerjiyi istikrarlı ve temiz bir enerji kaynağı olarak gördüğünü belirtmiştir.[1]
Grossi, arıtılmış su salınımının başladığı Ağustos ayından bu yana ilk kez Japonya’da bulunmaktadır. Grossi’nin ziyareti, Japonya’nın 11 Mart depremi ve tsunamisinin Fukushima felaketini tetiklemesinin 13. yılını kutlamasından bir gün sonra gerçekleşmiştir. 2011 yılında meydana gelen felaket, Fukushima santralinin güç kaynağı ve reaktör soğutma fonksiyonlarına zarar vererek üçlü erimeyi tetiklemiş ve büyük miktarlarda radyoaktif atık suyun birikmesine neden olmuştur. On yıldan fazla süren temizleme çalışmalarının ardından santral, 24 Ağustos’ta suyu arıttıktan ve büyük miktarlarda deniz suyuyla seyrelttikten sonra boşaltmaya başlamıştır. Bu sürecin onlarca yıl sürmesi beklenmektedir.[2]
Bu deşarjlara, Japon deniz ürünlerinin tüm ithalatını yasaklayan Çin de dahil olmak üzere komşu ülkeler karşı çıkmıştır. Japonya endişeleri gidermek için UAEA’dan güvenlik izleme ve değerlendirme konusunda yardım istemiştir. Grossi, Japonya Ekonomi ve Sanayi Bakanı Ken Saito’ya “bu sürecin şeffaflığını göstermenin çok önemli olduğunu” söylemiştir.[3]
Grossi, ayrıca Japonya’ya Fukushima Daiichi operatörü tarafından işletilen Japonya’nın kuzeyindeki Niigata bölgesinde âtıl durumda bulunan Kashiwazaki-Kariwa Nükleer Santrali’nin iyileştirilmesi için teknik yardım teklif etmiştir. Şirket ve hükümet, santrali kısa süre içinde yeniden çalıştırmak istemektedir. Kashiwazaki-Kariwa Santrali’nin 6 ve 7 numaralı reaktörleri yeniden çalıştırma için düzenleyicilerin güvenlik testlerini geçmişti. Ancak 2021 yılında güvenlik sorunlarının ortaya çıkmasının ardından daha fazla hazırlık yapmaları askıya alınmıştır. Bu durum, düzenleyicilerin iyileşmeyi kabul ettiği Aralık ayına kadar sürmüştür.[4]
UAEA, Tokyo Electric Power Company Holdings’in halkın güvenini kazanma çabalarına yardımcı olmak üzere santrale bir uzman ekibi göndermektedir. Grossi, Saito’ya “Japonya’nın nükleer kapasitesinin mümkün olan en kısa sürede çalışır hale gelmesine yardımcı olmak istiyoruz” demiştir. Nükleer santralin yeniden faaliyete geçmesi, ev sahibi toplumun onayına tabi olduğu için belirsizliğini korumaktadır. 1 Ocak’ta Noto bölgesinde meydana gelen deprem güvenlik endişelerini yeniden alevlendirmiş ve nükleer düzenleyicileri ülke çapındaki nükleer tesislerin tahliye planlarının gözden geçirilmesi talimatını vermeye sevk etmiştir.[5]
Tokyo Hükümeti, daha önceki nükleerden çıkış planlarını tersine çevirmiş ve Rusya’nın Ukrayna’yı geniş çaplı işgaliyle bağlantılı olarak artan yakıt maliyetlerine ve karbonsuzlaştırma hedeflerine ulaşma baskısına yanıt niteliğinde nükleer enerji kullanımını hızlandırmaktadır. 14 Mart günü Dışişleri Bakanı Yoko Kamikawa ile bir araya gelecek olan Grossi’nin nükleer silahsızlanma, nükleer silahların yayılmasının önlenmesi, Kuzey Kore ve İran’la atom enerjisinin barışçıl kullanımı konularında işbirliğini ele alması beklenmektedir.[6]
Yetkililer Japonya’nın ayrıca UAEA’nın Ukrayna nükleer tesislerini Rusya’nın saldırılarından koruma çabalarına mali destek sağlamak istediğini söylemiştir. Japonya Çevre Bakanı Shintaro Ito, UAEA Başkanı Rafael Grossi ile yaptığı görüşmede, Fukuşima’daki arındırma çalışmalarından çıkan radyoaktif toprağın bertarafı konusunda UAEA’yla işbirliği sözü vermiştir. Bu toprak, Fukuşima’da geçici bir depolama tesisinde bulunmaktaydı. Hükümetin güvenlik testlerinin ardından bu toprağı yol yapımı ve diğer kamu işleri için geri dönüştürme planı şiddetli protestolarla karşılaşmıştır. Hükümet, 2045 yılına kadar vilayet dışında nihai bir bertaraf planı sözü vermiştir.[7]
UAEA’nın Japonya’nın nükleer enerji programına yönelik tutumu, Grossi’nin Japonya ziyareti ve Fukushima Daiichi Nükleer Santrali’ndeki durumun değerlendirilmesi üzerinden incelenebilir. Grossi’nin Japonya’ya verdiği destek ve teknik yardım teklifi, UAEA’nın üye ülkelerle işbirliği ve güvenlik sağlama rolünü göstermektedir.
Fukushima felaketinin çevresel etkileri, özellikle deniz suyuna yapılan radyoaktif atık suyunun deşarjıyla ilgili endişeler, çevresel hassasiyetin ve toplumsal tepkilerin bir yansımasıdır. Nükleer santral operasyonlarından kaynaklanan riskler ve atık yönetimi stratejileri, çevresel sürdürülebilirlik ve güvenlik açısından incelenebilir.
Japonya’nın nükleer enerjiyi temiz ve istikrarlı bir enerji kaynağı olarak görmesi, enerji politikalarının ve ekonomik tercihlerin bir yansımasıdır. Özellikle Rusya-Ukrayna Savaşı’na bağlı artan enerji maliyetleri ve karbonsuzlaştırma hedeflerine yönelik baskılar, Japonya’nın nükleer enerji kullanımını hızlandırma kararını etkilemiş olabilir.
Nükleer tesislerin yeniden faaliyete geçmesi ve radyoaktif atıkların bertarafı gibi konular, toplumun enerji politikalarına ve çevresel politikalara yönelik tutumunu yansıtmaktadır. Bu konulardaki tartışmalar, toplumun nükleer enerjiye ve çevresel risklere yönelik algısını ve taleplerini incelemektedir.
UAEA’nın Japonya’nın nükleer tesislerinin güvenliğini izleme ve değerlendirme konusunda rolü, uluslararası nükleer güvenlik ve işbirliği açısından önemlidir. Japonya’nın Ukrayna’ya mali destek sağlama niyeti, uluslararası nükleer politikalar ve krizlerle ilişkili olarak incelenebilir.
UAEA Başkanı Rafael Grossi’nin Japonya ziyareti ve UAEA’nın Japonya’ya sağladığı destek, uluslararası nükleer güvenlik ve işbirliği açısından önemlidir. Ancak Fukushima felaketinin çevresel etkileri ve toplumsal tepkiler, nükleer enerjiye yönelik toplumsal kabul ve güvenin zayıflığını göstermektedir. Japonya’nın enerji politikalarında nükleer enerjiye yeniden odaklanması, ekonomik ve jeopolitik baskılarla şekillenmektedir.
Sonuç olarak, nükleer enerjinin çevresel ve güvenlik riskleriyle başa çıkma stratejileri, hem Japonya’nın iç politikalarını hem de uluslararası nükleer güvenlik tartışmalarını etkilemektedir. Bu nedenle, gelecekteki kararların çevresel sürdürülebilirlik, toplumsal kabul ve uluslararası işbirliği temelinde alınması kritik öneme sahiptir.
[1] “UN Nuclear Chief tells Japan Transparency is ‘Very Important’ in Ruined Nuclear Plant’s Discharges”, Associated Press News, https://apnews.com/article/japan-iaea-grossi-fukushima-nuclear-discharge-d96d22a1ae5acb92154b38af503cd43d, (Erişim Tarihi: 13.03.2024).
[2] “UN Nuclear Chief Tells Japan Transparency is ‘Very Important’ in Ruined Nuclear Plant’s Discharges”, ABC News, https://abcnews.go.com/International/wireStory/nuclear-chief-visits-japan-examine-fukushima-wastewater-release-108038384, (Erişim Tarihi: 13.03.2024).
[3] “IAEA Chief Reassures Residents that Treated Wastewater Discharge at Fukushima Nuclear Plant is Safe”, The Washington Post, https://www.washingtonpost.com/business/2024/03/13/japan-iaea-fukushima-nuclear-grossi-discharge/83577d9a-e0f5-11ee-95aa-7384336086f3_story.html, (Erişim Tarihi: 13.03.2024).
[4] “UN Nuclear Chief tells Japan Transparency is ‘Very Important’ in Ruined Nuclear Plant’s Discharges”, Associated Press News, https://apnews.com/article/japan-iaea-grossi-fukushima-nuclear-discharge-d96d22a1ae5acb92154b38af503cd43d, (Erişim Tarihi: 13.03.2024).
[5] “UN Nuclear Chief Tells Japan Transparency is ‘Very Important’ in Ruined Nuclear Plant’s Discharges”, ABC News, https://abcnews.go.com/International/wireStory/nuclear-chief-visits-japan-examine-fukushima-wastewater-release-108038384, (Erişim Tarihi: 13.03.2024).
[6] “IAEA Chief Reassures Residents that Treated Wastewater Discharge at Fukushima Nuclear Plant is Safe”, The Washington Post, https://www.washingtonpost.com/business/2024/03/13/japan-iaea-fukushima-nuclear-grossi-discharge/83577d9a-e0f5-11ee-95aa-7384336086f3_story.html, (Erişim Tarihi: 13.03.2024).
[7] “UN Nuclear Chief Tells Japan Transparency is ‘Very Important’ in Ruined Nuclear Plant’s Discharges”, ABC News, https://abcnews.go.com/International/wireStory/nuclear-chief-visits-japan-examine-fukushima-wastewater-release-108038384, (Erişim Tarihi: 13.03.2024).
